Ruim een jaar geleden verscheen van ondergetekende een digitaal boekje van
eerdere columns over de euro. Via onderstaande link kunt u dit boekje
vrijblijvend downloaden.
We schreven toen: "Hulp aan Griekenland nu betekent simpelweg dat
Nederland bij ongewijzigde omstandigheden op termijn nog meer geld kwijt zou
zijn aan het euro-experiment. Of Griekenland nu gered wordt of niet is
eigenlijk niet eens zo essentieel. Over een tijdje zullen de Grieken opnieuw
de hand moeten ophouden."
En zo geschiedde.
Griekenland kreeg afgelopen jaar voor 110 miljard euro leningen toegezegd van
het Europese noodfonds, waarvoor Nederland mede garant staat, en het IMF.
Een bedrag zo hoog dat Griekenland hiermee voldoende tijd zou hebben zich
uit de problemen te worstelen…
Geen vertrouwen
Maar dat bleek een misvatting. Waar veel Europese politici nog altijd
volhouden dat het met Griekenland wel goed komt, denkt de markt daar geheel
anders over. Voor 10-jaarsleningen eisen investeerders inmiddels al een
rentevergoeding van ruim 15 procent. Voor 2-jaarsleningen wordt zelfs meer
dan 25 procent rente gevraagd. En daarmee zeggen zij eigenlijk geen
vertrouwen meer in Griekenland te hebben.
Wanneer Griekenland werkelijk tegen dergelijke rentevergoedingen geld moet
aantrekken, is het land binnen de kortste keren bankroet. En enkel de
komende twee jaar moet Griekenland alweer zo'n 65 miljard euro aan schuld
herfinancieren.
Aangezien dat op de kapitaalmarkt, gelet op de extreme rentevergoedingen, niet
meer kan, resten nog twee opties. Of Griekenland krijgt nieuwe noodleningen,
of het land gaat failliet. Griekenland zal haar schulden dan niet volledig
terugbetalen.
In het eerste geval is de belastingbetaler uit de sterke eurolanden (weer) de
klos: hij mag voor de nieuwe noodleningen garant staan. In het tweede geval
worden banken en pensioenfondsen getroffen, die uit eigen beweging geld in
Griekenland hebben gestopt.
Besmettingsgevaar
Europese banken hebben voor circa 130 miljard euro aan Griekse leningen
uitstaan. Besluit Griekenland bijvoorbeeld nog de helft van haar leningen
terug te betalen, dan kunnen de Europese banken meteen 65 miljard euro
afboeken. Mijn inschatting is dat dit op termijn nog enigszins te overzien
zou zijn.
Dramatischer wordt de situatie echter wanneer ook Portugal en/of Ierland
zouden besluiten hun schulden niet meer volledig terug te betalen. Of - en
dat is waarschijnlijker - dat de obligatiemarkt zou denken dat deze landen
hiertoe wellicht besluiten.
Alleen dat al zou ertoe leiden dat de geldkraan voor Portugal en Ierland wordt
dichtgedraaid. Met als gevolg dat deze landen mogelijk ook versneld op een
eventueel faillissement afstevenen. Met heel wel mogelijk een nieuwe
Europese bankencrisis tot gevolg. Volgens goed gebruik zal de rekening
daarvan waarschijnlijk ook wel weer bij de belastingbetaler worden
ingediend...
Te weinig competitief
Het probleem van Griekenland in vergelijking met de noordelijke eurolanden is
dat de Griekse economie een stuk minder competitief is. Griekenland kent wel
lonen die op Noord-Europees niveau liggen (of zelfs daarboven) maar levert
over het algemeen - enigszins gechargeerd gesteld - producten van mindere
kwaliteit. Geen wonder dus dat Griekenland niet goed weet te concurreren met
landen als Duitsland of Nederland.
Zolang Griekenland de economie niet een stuk competitiever weet te krijgen,
bieden noodleningen enkel tijdelijk soelaas. Europa kan Griekenland nu
opnieuw geld lenen maar met enige tijd zal Griekenland weer moeten
aankloppen. Voor weer nieuwe leningen. Om uiteindelijk alsnog onder haar
schuldenlast te bezwijken.
Onhoudbaar
Een muntunie zonder dat sprake is van een politieke unie (waarbij de ene
regio de andere als het ware consequent kan subsidiëren), zonder dat sprake
is van substantiële arbeidsmobiliteit, en waarbij de ene regio ook nog eens
veel competitiever is dan de andere, is op termijn onhoudbaar. Drie punten
die stuk-voor-stuk van toepassing zijn op de eurozone.
Nederland doet er verstandig aan ‘achter de schermen’ te werken aan een
exitstrategie. Landen kunnen (politiek) niet gedwongen worden de eurozone te
verlaten, Nederland kan zelf wel beslissen uit de euro te stappen.
Volgens onze politici zal dat ‘bakken met geld’ gaan kosten. Maar hierbij
vergeten zij te vermelden dat het alternatief, tot het einde aan de
euro-experiment blijven meedoen, vermoedelijk nog veel en veel duurder zal
uitpakken.
Lees ook:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl